Nieugięty nagietek lekarski

Jeśli raz bliżej poznacie nagietka zapewniam, że już nigdy o nim nie zapomnicie. To zioło absolutnie niesamowite, uwielbiane przez niejednego zielarza lub amatora naturalnych kosmetyków. Doskonale nadaje się do domowych kremów, a przy tym jest wyjątkowo smaczne jako napar. Jego nieugiętość polega na tym, że skutecznie walczy z infekcjami i stanami zapalnymi. Dodatkowo walory nagietka powinny zainteresować zwłaszcza panie.

W lipcu przychodzi czas na zioło wszechstronne. Od tego miesiąca aż do października ogrody i przydroża pomarańczowieją. Nagietek z łatwością się rozsiewa i choć jest ziołem jednorocznym, to w tym samym miejscu nawet ze wzmożoną siłą zakwitnie za rok – dzięki temu możemy podziwiać pięknie ukwiecone rabaty przy niewielkim nakładzie pracy. Do Polski przybył z basenu Morza Śródziemnego jako kwiat ozdobny, dlatego zwykle można go wypatrzeć w ogródkach, ale jego zdziczała forma porasta niekiedy łąki i przydroża. Mniej jasne pozostaje, skąd przybył do Europy. Botanicy wskazują, że prawdopodobnie z Iranu. Mimo tak dalekich korzeni, doskonale wpisał się w rodzimy krajobraz, a o jego powszechności może świadczyć choćby fakt, że ma wiele nazw regionalnych np. na Mazowszu nagietek to pazurki, w Wielkopolsce miesięcznica, a w Krakowskiem – paznokietki. Bardziej oficjalnie jego nazwa brzmi Calendula officinalis z gatunku astrowatych.

Z początku ceniono nagietek za kolor i urodę, z czasem dostrzeżono ogromny potencjał zdrowotny. Pierwsze doniesienia o nim jako roślinie leczniczej pochodzą z XII wieku. Hildegarda z Bingen w 1150 roku podała w swej recepcie przepis, jak wykorzystać nagietek jako antidotum na truciznę. Z biegiem lat poznawano jego właściwości i przebadano wpływ na nasze zdrowie.

Właściwości i wykorzystanie nagietka

Nagietek lekarski zawiera m.in. flawonoidy, fitosterole, saponiny, śladowe ilości olejku eterycznego, karotenoidy (czyli naturalne silne przeciwutleniacze biorące udział w fotosyntezie i zapewniające kwiatom pomarańczowy kolor), związki żywicowe, witaminę C, sole mineralne, w tym duże ilości magnezu! Jeśli zjemy kilka płatków lub wypijemy napar z ziela, pobudzi to nasz organizm do wydzielania żółci i soku żołądkowego. Oprócz tego zadziała przeciwzapalnie, ponieważ zmniejszy przepustowość naczyń włosowatych i ich wykluczy ich nadmierne rozszerzanie przez co zneutralizuje szkodliwe związki. Ze względu na takie działanie zaleca się stosowanie nagietka wewnętrznie w stanach zapalnych oraz wszelkich nieżytach żołądka, jelit i wątroby. Ma działanie przeciwskurczowe, dlatego zaleca się stosowanie nagietka podczas bolesnych miesiączek. Wtedy należy na kilka dni przed rozpoczęciem cyklu dwa razy dziennie pić napar z jego ziela. Dobre wyniki osiąga się w zaburzeniach miesiączkowania połączonych z bólem, wówczas najlepiej pić napary z nagietka, dziurawca i rumianku (przepis poniżej). Rosyjscy badacze stwierdzili dodatkowo, że kwiaty nagietka mają zdolność wiązania toksyn i wydalania ich z organizmu. Dodatkowo kwiaty wpływają wzmacniająco na organizm. A także przy ogólnym osłabieniem i w dolegliwościach okresu przekwitania.

Zewnętrznie stosuje się zwykle alkoholowe i olejowe wyciągi z kwiatów nagietka lub maści z jego dodatkiem, ponieważ podstawowe związki czynne nie rozpuszczają się w wodzie. Stosowany zewnętrznie nagietek ma także działanie przeciwzapalne, doskonale sprawdzi się na wszelkie stłuczenia i obtarcia naskórka, kontuzje, a także w owrzodzeniach żylakowych, zapaleniu skóry, oparzeniach, ranach pooperacyjnych, odmrożeniach i wysypkach skórnych.

Ze względu na właściwości przeciwzapalne i lekko bakteriobójcze nagietek lekarski znalazł zastosowanie przy leczeniu stanów zapalnych gardła, spojówek i przemęczeniu oczu (jest składnikiem niektórych kropli do oczu). Zapobiega nadmiernemu wysuszeniu narządu wzroku i łagodzi jego podrażnienia.

Podsumowując nagietek pomaga podczas:

• bolesnego miesiączkowanie

• bólu gardła

• zapalenia jamy ustnej

• grzybicy

• ran i podrażnień skóry

• wrzodów, owrzodzeń

• żylaków

• odmrożeń

Jak stosować nagietek?

Nagietek można stosowań jako napar, ma przyjemny i delikatny smak, można nim płukać gardło lub wykorzystywać do irygacji (choć wtedy należy dodać więcej wody). Łyżeczkę kwiatów zalewa się wrzątkiem i parzy przez pięć minut lub gotuje przez 3. Odrobinę sproszkowanych kwiatów można także zjadać na łyżce z dżemem lub miodem dwa razy dziennie w przypadku problemów nieżytowych lub antybakteryjnych.

Nagietki w kosmetyce

W przypadku zastosowania kosmetycznego można puścić nagietkową wodzę fantazji. W związku z jego właściwościami leczniczymi doskonale sprawdzi się domowych w kremach, peelingach, maseczkach i olejkach. Dzięki stosowaniu kosmetyków wzbogaconych tym ziołem, zmniejszymy podrażnienia skóry. Nagietek jest skuteczny w pielęgnacji cery wrażliwej, suchej, skłonnej do wysypek i zaczerwienienia oraz stanów zapalnych. Ma udowodnione działanie antybakteryjne i łagodzące. Stymuluje przy tym proces odnowy naskórka i wspomaga mechanizmy obronne skóry. Domowej produkcji krem doskonale sprawdzi się w codziennej pielęgnacji twarzy, nawet w okolicach oczu, a to za sprawą kompilacji naturalnych składników i delikatności samego nagietka. Jeśli mamy ochotę możemy też przygotować peeling, toniki, mydła z dodatkiem jego płatków oleje. Poniżej znajdują się łatwe przepisy m.in. na kosmetyku z udziałem świeżego lub suszonego zioła.

Nagietki w kuchni

Dawniej potencjał kulinarny nagietków jako pierwsi dostrzegli starożytni Rzymianie używając kwiatów do barwienia serów i masła. Dawniej stosowano je zamiast szafranu do delikatnego barwienia potraw, dodaje im wówczas delikatnego lekko cierpkiego smaku. Oprócz tego stanowią ciekawy dodatek wizualny do potraw. Biorąc ze starożytnego doświadczenia, płatki nagietka sprawdzą się do potraw z ryżem, omletów, pocięte koszyczki można dodawać do zup rybnych i potraw mięsnych. Nagietki wzbogacają walory smakowe ciasta i słodkiego pieczywa. Drobno posiekane liście można dodawać do sałatek i dań duszonych, w nich bowiem choć w mniejszym stopniu także zawarte są substancje czynne oraz w witaminy (m.in. A i C) i minerały, podobnie do liści mniszka pospolitego (Taraxacum officinale). Świeże płatki (kwiaty brzeżne) są siekane i dodawane do sałatek. Suszone płatki stanowią przyprawę do zup i ciast. Jako substytut szafranu używane są do doprawiania i barwienia ryżu i innych potraw[4]. Jadalny, żółty barwnik otrzymywany z kwiatów brzeżnych stosowany jest także w przemyśle spożywczym do barwienia tłuszczów (margaryn) i żółtych serów.

Zbiór i suszenie

Surowcem zielarskim są przede wszystkim koszyczki kwiatowe, rzadziej do mieszanek ziołowych stosuje się także liście. Jeśli chodzi o kwiaty, to najlepsze są odmiany intensywnie pomarańczowe o większej zawartości związków karotenoidowych. Jeśli chcemy zebrać ziele, najlepiej róbmy to w słoneczny dzień, gdy kwiaty są dobrze rozwinięte. Na zbiór możemy wybrać się od lipca do późnej jesieni. Wówczas zbieramy całe koszyczki lub płatki wyskubane z koszyczka. Następnie należy je suszyć w temperaturze ok. 40 st. Można np. użyć suszarki do grzybów i owoców. O tej porze roku to najlepszym rozwiązaniem będzie suszarka do grzybów lub piekarnik ustawiony na minimalną temperaturę z uchylonymi drzwiami. Podczas suszenia nagietek nie może tracić swojego pomarańczowego koloru. Jeśli suszymy kwiaty w lato, najprościej jest rozłożyć płatki nagietka cienką warstwą na papierze do pieczenia i pozostawić w ciemnym suchym i przewiewnym miejscu.

Nagietek w ogrodzie

Nagietki lubią rosnąc w miejscu słonecznym i ciepłym, w ogólne jeśli chodzi o stanowisko to nie jest wymagający, wymagania glebowe ma średnie. Nagietek rośnie szybko i rozrasta się. Pielęgnacja nie nastręcza trudności. Powinniśmy pamiętać o systematycznym odchwaszczaniu. W domowych ogródkach nawożenie nie będzie potrzebne, a przy większych uprawach można wspomóc wzrost roślin azotem. Uważajmy na mszyce, które chętnie atakują nagietki.

Ciekawostki

Nagietek wykorzystywany był także w zegarze kwiatowym Linneusza. Niemiecki biolog z XVIII wieku zauważył, że niektóre kwiaty zamykają się i otwierają zawsze o tej samej porze. Kompozycje odpowiednio zaaranżowane mogły służyć określaniu czasu, a w przypadku nagietka kwiaty otwierają się zawsze o godzinie 12.00. W dawnych czasach ludzie używali tego kwiatu jako swoistego barometru, jeśli do 7 kwiaty ni były otwarte, można było spodziewać się deszczu.

Sami widzicie, ze temat nagietka jest obszerny i zapewniam was, że jeszcze wiele można by dodać w tym temacie. Jeśli szukacie więcej informacji polecam zapoznać się z tymi lekturami:

Hularewicz A. Atlas ziół. wyd. SBM, Warszawa 2015 r.

Schulz J., Uberhuber E., Leki z Bożej apteki. wyd. „Nowe Spojrzenia”, Warszawa 2010 r.

#bólgardła #nagietek #grzybica #pielęgnacja #żylaki #wrzody #zapaleniegardła #napar