Oj chmielu, chmielu...

Wije się, plącze po ogrodach, okręca słupy i drzewa. Na jesieni dojrzewają jego zielone kwiatostany przypominające szyszki. Zwykle kojarzony jest z produkcja piwa, ale teraz zostanie przedstawimy z nieco innej strony. Oddamy chmielu zasłużoną uwagę jako doskonałemu ziołu łagodzącemu nerwy i pomagającemu zasnąć.

Piwna historia chmielu

Historia chmielu sięga odległych czasów Babilonii i starożytnego Egiptu, kiedy to był używany jako dodatek do piwa. W starożytnym Rzymie stosowany był głównie leczniczo, w średniowieczu ceniły go ludy germańskie i słowiańskie, choć nie był jednak stosowany i uprawiany na większą skalę. Zmieniło się to dopiero za sprawą klasztorów, które w lecznictwie stosowały różne zioła, w tym także i chmiel. Początkowo chmiel stosowany był jako lekarstwo, ale z czasem coraz częściej dodawano go również do piwa. Ze źródeł historycznych wiadomo, że we Francji chmiel dodawano do piwa już w VIII wieku. Z kolei w dziele św. Hildegardy z Bingen znajduje się wzmianka o zaletach zdrowotnych i konserwujących stosowania chmielu i dodawania go do piwa. Średniowieczne piwo z dodatkiem ziół, prócz walorów smakowych, stanowiło także lekarstwo na wiele dolegliwości. Niemniej zbyt intensywne przyprawianie psuło piwo, które traciło na swojej szlachetności. Zdarzało się ponadto, że mieszanki ziołowe działały pobudzająco, a nawet lekko halucynogennie, co powodowało wszczynanie awantur i liczne szkody czynione w karczmach przez piwoszów. W Bawarii znaleziono na to sposób i w 1516 roku wprowadzono prawo czystości piwa, które prócz regulacji cen, wskazywało na składniki, z których można było przyrządzać napój. Całkowicie zakazano dodawania ziół, prócz chmielu – łagodzącego i lekko usypiającego środka.

Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus) należy do rodziny konopiowatych. Rośnie pokładając się lub okręcając na innych roślinach lub tyczkach W dodatku robi to dość ochoczo i czasami w miejscach, w których byśmy nie chcieli. przy dobrych warunkach np. w uprawie może dorastać do nawet 8 m wysokości. Chmiel można spotkać dziko rosnący w zaroślach, lasach. Do Polski trafił dawno temu, znany był już Słowianom, z Ameryki Północnej lub Bliskiego Wschodu wraz z człowiekiem i uprawą z południowej Europy i rozprzestrzenił się na całym kontynencie.

Chmiel jest rośliną dwupienną, co oznacza, że na jednej roślinie rosną tylko kwiaty męskie lub tylko kwiaty żeńskie. W produkcji piwa używa się szyszek żeńskich, natomiast w ziołolecznictwie i kosmetyce – wszystkich.

Szyszki dobre na nerki i nie tylko

Owocostany chmielu, powszechnie znane jako szyszki (Strobili Lupuli), posiadają liczne właściwości lecznicze. Zawdzięczają je przede wszystkim substancji o nazwie ksantohumol - związkowi z grupy flawonoidów, który ma silne właściwości antyoksydacyjne (neutralizujące wolne rodniki). Prócz tego owoce zawierają m.in.: olejek eteryczny, związki żywicowe i garbniki. Chmielowe szyszki i lupulina w nich zawarta działają hamująco na czynność kory mózgowej, obniżają wrażliwość niektórych ośrodków, przenoszenie bodźców jest w związku z tym lekko utrudnione i w konsekwencji pomagają łagodzić stany napięcia nerwowego, działają łagodząco i pomagają w zasypianiu. Lupulina jest również jednym z nielicznych roślinnych środków ziołowych, posiadających właściwości tłumiące popęd płciowy u człowieka, dlatego niegdyś używano chmielu np. do leczenia nimfomanii.

Oprócz tego, pozostałe substancje aktywne zawarte w chmielu, mają właściwości przeciwskurczowe na mięśnie gładkie i zwiększają wydalanie moczu. Garbniki poprzez swój gorzkawy smak pobudzają wydzielanie śliny, soków trawiennych ułatwiając trawienie pokarmów. Ponadto pomagają zwalczać wirusy, grzyby i bakterie. Chmiel zawiera związki o działaniu estrogennym. Działanie to wykorzystuje się w okresie klimakterium (wyciągi z chmielu zmniejszają uderzenia ciepła towarzyszące temu okresowi).

Chmiel stosuje się w:

• Stanach niepokoju, pobudzenia nerwowego;

• Bezsenności;

• Zaburzeniach trawienne;

• Nerwice żołądkowo-jelitowe;

• Menopauzie.

Jak stosować chmiel?

Z szyszek chmielowych można przygotować napar. Owoce są do kupienia w sklepach zielarskich i w internecie. Łyżeczkę suszonego chmielu zalewamy wrzącą wodą i parzymy przez około 8 minut. Po tym czasie zyskujemy złocisty napar. Niestety smak napoju jest bardzo gorzki i nieprzyjemny, ale to on sprawia, że działa on dobroczynnie na nasz układ pokarmowy, pobudzając trawienie. Jeśli przekonamy się do jego picia, uspokoi on nasze nerwy i ułatwi zasypianie. Gdyby zaś goryczka była nie do przezwyciężenia, proponuję zastosowanie preparatów zawierających ekstrakt z szyszek chmielu lub suplementu o nazwie Lupulina (produkowany z gruczołów szyszek), który także zmniejsza objawy napięcia psychicznego i pomaga w zasypianiu.

Uwaga: Nie zaleca się stosowania chmielu u dzieci do 12 roku życia, a także w okresie ciąży i karmienia piersią, ponieważ brakuje nam dostatecznych danych. Nie powinno się także stosować chmielu lub preparatów chmielowych z lekami uspokajającymi. Ze względu działanie uspokajające oraz zwiększające skłonności do zasypiania nie zaleca się stosowania szyszek przez osoby kierujące pojazdami.

Chmielowa pielęgnacja

Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów szamponów ziołowych z dodatkiem ekstraktu z chmielu. Taki produkt polecany jest osobom z łupieżem i przetłuszczającymi się włosami, działa bowiem przeciwzapalnie, przeciwgrzybicznie, usuwa łojotok i reguluje poziom sebum. Wyciągi z szyszek stosuje się przy wypadaniu włosów. Napar z chmielu można dodać do kąpieli, wówczas zadziała ona odprężające, nasennie i tonizująco.